پیوند قلب روشی شناخته شده است كه حتی با وجود پیشرفت های مختلفی كه در تكنیك های جراحی قلب ایجاد شده، هنوز بهترین روش در درمان نارسایی قلبی پیشرفته پیوند قلب است.
برای چه كسانی پیوند قلب را پیشنهاد می كنید؟
▪ روش های درمانی زیادی برای درمان بیماران دچار نارسایی قلبی وجود دارد. بعضی از آنها شامل جراحی های معمول هستند؛ ترمیم یا تعویض دریچه، بای پس عروق كرونری، بازسازی بطن چپ و یا روش های پیشرفته تر دیگری مثل ترمیم عضلات بطن قلب (كاردیومیوپلاستی) با استفاده از عضلات سایر قسمت های بدن و اگر این روش های معمول برای درمان نارسایی قلبی ناموفق باشند، بیمار برای پیوند قلب آماده می شود.
تا امروز هیچ روشی به اندازه پیوند قلب نتوانسته به بیمار كمك كند تا مریض بتواند در زندگی عملكردی مطلوب و خوب داشته باشد. یعنی تنها با این روش است كه بیمار می تواند به عملكرد عادی خود برگردد و تنها روشی كه در بیماری های شدید و در مرحله آخر نارسایی قلبی باعث می شود كه بیمار به ظرفیت كامل شغلی و كاری برگردد، همین پیوند قلب است. پیوند قلب روشی شناخته شده است كه حتی با وجود پیشرفت های مختلفی كه در تكنیك های جراحی قلب ایجاد شده، هنوز بهترین روش در درمان نارسایی قلبی پیشرفته پیوند قلب است. بنابراین اگر در یك جمله بخواهیم بگوییم چه بیمارانی برای پیوند قلب درنظر گرفته می شوند می توانیم بگوییم زمانی كه سایر روش های درمانی ناموفق هستند و بیمار در مراحل آخر نارسایی قلبی است.
آیا شرط سنی دارد؟
▪ معمولا آنچه توصیه می شود این است كه در سنین بالای ۶۰ سال پیوند انجام نشود یعنی محدوده سنی انجام جراحی ۶۰ سال است. ما هم آنقدر كمبود دهنده قلب داریم كه اصلا تا به حال قادر نبودیم كه یك فرد بالای ۶۰ سال را در فهرست پیوند قلب بگذاریم.
درصد موفقیت چقدر است؟
▪ موفقیت در مرحله جراحی خیلی بالا است، یعنی در مراحل زودرس بعد از جراحی، یا در حین جراحی تا به حال یكی دو بیمار را بیشتر از دست ندادیم و موفقیت آن بسیار بالاست. بنابراین درصد قابل توجهی از آنها دارای پیوند موفق هستند ولی نگهداری آنها بسیار مهم است. بهترین آمار در مورد زندگی ۵ ساله این افراد در كشورهای خارجی، حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد است. یعنی ۵ سال بعد از پیوند ۶۰ تا ۷۰ درصد اینها زنده می مانند و حال عمومی خوبی دارند.
در كشور ما چطور؟
▪ در این جا به دلیل اینكه ما واقعا نمی توانیم كنترل لازم را داشته باشیم، یعنی حداقل با توجه به اینكه بیشترین پیوند هم توسط تیم ما انجام شده است، بیشترین مشكل ما این بوده كه امكانات لازم برای سرویس دهی كامل بعد از پیوند را نداشتیم كه بتوانیم مراقبت های لازم را از بیمار داشته باشیم. البته این اشكال فقط ناشی از كمبود امكانات ما نیست.
بیماران هم نمی توانند به طور مرتب مراجعه كنند چون این افراد برای كنترل بیماری خود باید مرتب به ما مراجعه كنند و این كار به شدت برای آنها هزینه بر است. بنابراین باید سیستمی باشد كه امكاناتی در اختیار بیماران گذاشته شود تا بتوانند برای كنترل بیماری خود به طور مرتب مراجعه كنند مثلا اقامتگاه یا وسایل ایاب و ذهاب در اختیار بیماران قرار داده شود، تا از هزینه های تحمیل شده بر بیماران كاسته شود، این بیماران باید به طور مرتب ویزیت شوند، آزمایش شوند و حتی به طور مكرر بیوپسی شوند. از طرف دیگر روش های تشخیصی درمانی این بیماران بسیار گران قیمت است، در نتیجه این بیماران برای پیگیری و مراقبت از جراحی انجام شده دچار مشكل هستند.
با توجه به شرایطی كه گفتید درصد موفقیت جراحی در كشور ما چقدر است؟
▪ بعد از ۵ سال حدود ۴۰ درصد از بیماران ما زنده می مانند.
یعنی بعد از ۵ سال چه اتفاقی می افتد؟
▪ دو عارضه مهم در این بیماران وجود دارد؛ یكی رد پیوند و دیگری عفونت. ما درحال حاضر با یكسری مشكلات اساسی مواجه هستیم مثلا در حال حاضر ما پنس مخصوص بیوپسی را نداریم كه اصلا بدانیم بیمار بعد از جراحی در چه مرحله ای از رد پیوند است. یعنی اگر ما بتوانیم زود تشخیص دهیم ممكن است بتوانیم از رد كامل پیوند جلوگیری كنیم و بیمار را درمان كنیم. بنابراین روش های تشخیص رد پیوند كه یكی از از دقیق ترین آنها بیوپسی است باید هرچند وقت یك بار برای بیماران انجام شود تا در همان مراحل اولیه و قبل از بروز علائم، تشخیص داده و درمان شوند. در مراحل اولیه هر ماه باید بیوپسی انجام شود و بعد به تدریج كه از سن پیوند آنها می گذرد، بیوپسی با فاصله های بیشتر انجام می شود.
از طرفی این افراد باید به طور مرتب آنژیوگرافی عروق قلبی شوند، چون عروق آنها مستعد است و به تدریج دچار گرفتگی عروق قلبی می شوند، باید خیلی سفت و سخت تحت كنترل باشند. از طرفی ما چون وسایل تشخیصی لازم برای درك رد پیوند را به طور كامل نداریم و در مراحل زودرس قادر به تشخیص آن نیستیم، بنابراین بیمار وقتی مراجعه می كند و ما تشخیص می دهیم كه رد پیوند صورت گرفته است، دیگر كاری از دست ما ساخته نیست.
در طول این ۵ سال اگر پیوند با موفقیت انجام شود، كیفیت زندگی اینها چطور است؟ آیا مثل یك انسان عادی و با فعالیت عادی زندگی می كنند؟
▪ به هر صورت این بیماران بعد از پیوند تحت درمان هایی قرار می گیرند كه سیستم ایمنی آنها سركوب می شود. بنابراین نسبت به آدم های عادی یك سری مراقبت های خاصی را باید داشته باشند ولی گذشته از این مساله اغلب این افراد در جامعه مثل بقیه افراد عادی زندگی می كنند و دارای فعالیت های روزمره و كاری خود بوده و دارای یك زندگی كاملا طبیعی هستند.
اهداكنندگان قلب چه كسانی هستند؟
▪ اهداكنندگان قلب یا دونورها، كسانی هستند كه اغلب دچار مرگ مغزی می شوند. مرگ مغزی هم بیشتر به علت تصادفات شهری یا جاده ای ایجاد می شود و متاسفانه آمار آن بالا است. نكته مهم در مورد این افراد، تشخیص صحیح مرگ مغزی است. یك مدیریت واحد نیاز دارد كه مرگ مغزی را در این افراد تشخیص دهد و بعد آنها را به ICU هایی كه امكان مراقبت بیشتر از آنها وجود دارد، منتقل كند مثل ICU بیمارستان شریعتی، امام خمینی یا مسیح دانشوری.
این فرد موجود با ارزشی است كه از همه جوانب باید مراقبت شود و نباید او را مرده تلقی كرد چون حاوی ارگان های بسیار ارزشمندی است كه هركدام از این ارگان ها می تواند جان انسانی را نجات دهد. كبد، كلیه، قرنیه، قلب و ریه و همه احشا برای نجات دادن جان یك انسان دیگر قابل استفاده است. بنابراین این افراد در این ICUها باید ازنظر عفونی، كم خونی و سایر عوامل به شدت مراقبت شوند. همچنین باید كنترل شوند تا فشارخون ثابت داشته باشند و ادرار آنها برقرار باشد تا دچار نارسایی در ارگان ها نشوند و این مراقبت ها تا زمان برداشت این ارگان ها ادامه می یابد. خوشبختانه در حال حاضر چنین كمیته ای در كشور ما برای انجام چنین كارهایی وجود دارد.
چطور مرگ مغزی را تشخیص می دهند؟
▪ معمولا تشخیص آن به عهده یك گروه از متخصصان است كه غیز از تیم جراحی هستند و متخصصان مختلف اعصاب، ICU و ... در دو مرحله آزمایش های لازم مثل نوار مغزی و ... را در بیماران انجام می دهند و وقتی تایید مرگ مغزی انجام شود، چنانچه رضایت خانواده را داشته باشیم، وارد مرحله برداشت ارگان ها می شویم.
آیا دهندگان اعضا در ایران به همین خوبی كه گفتید مراقبت می شوند؟
▪ در هر صورت مسلما نقایصی هنوز در كشور ما هست و مراقبت از بیماران دچار مرگ مغزی ایده آل نیست ولی خوب قابل قبول است.
در گذشته كه هنوز سیستم به این صورت نبود، خود ما می رفتیم مرگ مغزی را شناسایی می كردیم، رضایت می گرفتیم و به ICU می آوردیم و دوباره برای شناسایی مرگ مغزی مراحل پزشكی قانونی باید طی می شد. همه این كارها توسط خود ما انجام می شد ولی در حال حاضر، وضعیت بهتر شده است. سیستمی برای كنترل و پیگیری بیماران مرگ مغزی وجود دارد و این سیستم با ما همكاری دارد.
بعد از پیوند، چه موقع بیمار به فعالیت روزمره برمی گردد؟
▪ به طور متوسط ما این افراد را یك ماه در بیمارستان نگه می داریم تا تمام عوارض اولیه آنها كنترل شود. بعد از یك ماه می توانند وارد جامعه شوند و كار روزمره و عادی را از سر بگیرند. مساله مهم این است كه اینها باید به طور مكرر مراجعه كنند. هر علامتی كه در اینها به صورت غیرطبیعی ایجاد می شود، باید زنگ خطری باشد كه مبادا پیوند آنها دچار مشكل شده باشد.
گفتگو با دكتر ماندگار، جراح قلب و استاد دانشگاه تهران
سارا محمدی |
|
| |
|
|
مامایی علوم پزشکی ایران
.... اصلا تا حالا کنکور به این بدی نداده بودم. یه چی میگم یه چی میشنوین. این فیزیکش چنان سخت بود که اصلا نمی شد حل کرد. من که میرسه به فیزیک ریاضی دیگه نمی تونم دل بکنم (چشمتون روز بد نبینه) بیشترشونو تا نصفه حل می کنم ولشون می کنم یعنی به جواب آخر نرسیده بیخیالشون میشم با اینکه وقتشنو میذارم( اگه به راه حل هم نمره می دادن حتما یه چیزی می شدم چون یه سوالایی رو حل می کنم که می دونم خیلی ها دست بهشون نمیزنن ولی خوب چه فایده جواب آخر...). اگه وقتم و رو شیمی یا زیست میذاشتم مطمئنا به نفعم بود یعنی از مدیریت زمانم هم ضربه خوردم (به جز کم کاری طی سال
) . حداقل مطمئنم یه چندتایی مسئله شیمی می تونستم جواب بدم ولی نمی دونم چرا ولشون کردم رفتم سر این فیزیکه... گفتم بعد از فیزیک و ریاضی دوباره برمی گردم که چنان مجذوب سوالای پیچیدشون شدم که دامنم از دست برفت 
و وقت تموم شد. ولی خداییش دقیقه های آخر اصلا نگران نبودم که وقت داره تموم میشه و من انقدر گند زدم (یعنی در کل هر چی فکر می کنم اصلا احساس ناراحتی نمی کنم با اینکه می تونستم خیلی بهترجواب بدم) بیشتر خوشحال بودم ازاینکه بلاخره داره تموم میشه
. آخر یه گورستونی قبول میشیم دیگه (رشته آبیاری گیاهان دریایی
). هر چند دوستان و بعضا معلمان واسه پزشکی
رو من حساب می کردن ولی خوب انسان جایزالخطاست دیگه این سوتفاهمات هم پیش میاد
. من که خدمت شما عرض کرده بودم که از رفتن به پزشکی منصرف شدم
. شما اگه رشته خوب تو تجربی از این کارشناسی هاش سراغ دارین معرفی کنین ممنون میشم (ما که فقط پزشکی و دندون و دارو رو تو تجربی میشناسیم) و اینکه دعا یادتون نره 
